هر سرزمینی علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و دیدنی‌هایی که دارد، جلوه‌های دیگری را نیز در خود جای داده که میتوان ساعت‌ها به آنها خیره شد و از دیدنشان لذت برد و غرق در زیبایی‌ها و رنگ‌هایشان شد. مخصوصا اگر در کشور با تمدن و فرهنگ کهنی مانند ایران با این جلوه ها مواجه شوید. یکی از این موارد صنایع دستی است که میتوان هر چیز بزرگ و کوچکی را در آن جای داد. صنایع دستی انواع مختلف دارد. به عنوان مثال میتوان به صنایع دستی چوبی، صنایع دستی بافتنی، صنایع دستی فلزی، صنایع دستی سنگی، صنایع دستی سفالی، صنایع دستی شیشه و … اشاره کرد. البته آنچه بیشتر در این مقاله مد نظر ما می باشد صنایع دستی مانند میناکاری، خاتم کاری، منبت کاری، فیروزه کوبی، صنایع دستی چوبی است. زنان و مردان زمان، عشق و هنر خود را طی سالیان صرف چنین آثاری کرده تا سال‌ها ماندگار شود و سهمی از فرهنگ و هویت ایرانی را بسازند. تیم تحقیقاتی دیجی پرایم توسط مقاله راهنمای خرید صنایع دستی سعی دارد شما را با بخشی از این دست سازه های ایرانی آشنا کرده و نکات مهم هنگام خرید هر کدام را برایتان بیان نماید. بنابراین با ما در ادامه همراه باشید.
صنایع دستی چیست؟
صنایع دستى به آن گروه از صنایعى گفته مى‌شود که مهارت، ذوق و بینش انسان در آن نقش اساسى دارد. در مجموع مى‌توان گفت صنایع دستى به آن گروه از صنایع گفته مى‌شود که تمام یا بخش اعظم مراحل ساخت فرآورده‌هاى آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بینش هر منطقه و با دیدگا‌ه‌هاى قومى ساخته و پرداخته مى‌شود. صنایع دستى بازتابى از تاریخ تمدن هر ملت و قومى است و مى‌توان انتشار مؤثرى براى فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد. از اهمیت صنایع دستی ایران همین نکته بس که از میان 600 نوع صنایع دستی ثبت شده در یونسکو، نزدیک به 450 نمونه از آنها سهم این مرز و بوم بی نظیر است.
انواع صنایع دستی
فرهنگستان هنر با جمع‌بندی هنر مناطق مختلف ایران یک دسته‌بندی ارائه کرده که به شرح زیر است:
- بافته‌های داری مانند قالی، زیلو، گلیم، گبه و …
- دست بافته‌های دستگاهی یا نساجی سنتی مانند جاجیم، پِلاس، پارچه های فاخر و …
- رودوزی‌های سنتی مانند سوزن دوزی، پته دوزی، چشمه‌دوزی ، سکمه‌دوزی، پلیه‌دوزی، آجیده‌دوزی، منجوق‌دوزی و …
- هنرهای فلزی مانند مینای نقاشی، مینای خانه‌بندی، مینای مرصع و …
- سفالگری لعاب دار و بدون لعاب مانند سفال دوغابی، لعاب سازی، نقاشی روی لعاب، سفالگری با دست، چرخ‌کاری و …
- آبگینه مانند انواع شیشه‌گری به روش فوت و یا شیشه‌گری قالبی، شیشه‌گری دو پوست یا سه پوست و …
- هنرهای مرتبط با چوب مانند خراطی، کنده‌کاری، ساز سازی، آروسی سازی، معرق چوب، منبت‌کاری، مشبک‌کاری و …
- هنرهای مرتبط با سنگ مانند سنگ‌تراشی، خراطی سنگ، معرق سنگ، مشبک سنگ، حکاکی سنگ، مرصع، فیروزه کوبی و …
- نگارگری مانند کتاب و معرق کتاب از جمله تذهیب، تشهیر و گل و مرغ، طراحی گلیم و فرش، طراحی قلم و …
- چاپ‌های سنتی مانند قلم کاری، کلاقه دوزی (باتیک)، گره خورد (دارایی) و …
- حصیر بافی مانند بوریابافی، چیغ بافی، مروار بافی، بامبو بافی و …
- نمدمالی مانند زیرانداز تا پتو، کیف، لباس و …
- چرم دوزی مانند معرق چرم، سراجی و …
- رنگ‌سازی مانند ساخت رنگ های گیاهی، حیوانی و …
- رنگرزی سنتی مانند رنگرزی روی کاغذ، چوب، پنبه و …
- و …
دیجی پرایم علاوه بر مقاله راهنمای خرید صنایع دستی برای شما همراهان گرامی در مورد تمامی لوازم مرتبط با کتاب، لوازم التحریر و هنر، مقالات راهنمای خرید تهیه و منتشر کرده است، که در دسته راهنمای خرید ( کتاب، لوازم التحریر و هنر ) می توانید مطالعه نمائید.
ویژگی‌های عمومی صنایع دستی
سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) ویژگی‌های عمومی صنایع دستی را به شرح زیر بیان کرده است؛
- بکارگیری ابزار ساده در ساخت
- عدم نیاز به دانش فنی پیچیده
- ناهمانندی و عدم تشابه فرآورده‌های تولیدی با یکدیگر
- ریشه گرفتن از فرهنگ، اعتقاد، باورها، آداب و رسوم
- تأمین مواد اولیه از منابع داخلی
- داشتن بار فرهنگی
- کمک به توسعه‌ی صنعت گردشگری و نشر ارزش‌های فرهنگی
- سرمایه‌گذاری کم و کاربری زیاد
- بالا بودن ارزش افزوده‌ی تولید
- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف
- سهولت جابه‌جایی مراکز تولید
- سهولت در انتقال تجربیات و دانش فنی تولید
صنایع دستی برتر کشور
حالا که با صنایع دستی به خوبی آشنا شدیم باید این موضوع را دریابیم که، در میان گروه بزرگی از هنر صنایع دستی، بعضی از این صنایع مورد توجه ویژه مخاطبان و علاقمندان ایرانی و بین المللی، قرار گرفته است که در ادامه مقاله راهنمای خرید صنایع دستی به معرفی کامل تر تعدادی از آنها می پردازیم.
میناکاری
در تعریفی کوتاه و البته کامل، هنر مینا کاری را میتوان این‌چنین بیان کرد که هنر تزیین فلزاتی مانند طلا، نقره، برنج، برنز و عموما مس به کمک مواد رنگی و البته آتش را میناکاری می گویند. البته جنس محصولاتی که به عنوان پایه این هنر به کار برده می‌شود از فلز به شیشه، سرامیک، سفال و… قابل تغییر است. میناکاری شامل انواع مختلفی نظیر مینای خانه بندی و مینای نقاشی بوده که مینای نقاشی نسبت به نوع دیگر آن پر رونق‌‌تر می باشد. در مینای نقاشی، هنرمند در این هنر زیبا، به وسیله رنگ‌های خاصی که به شیوه های منحصر به فرد تولید شده اند، خطوط و نقوش اصیل را بر ظروفی که قبلا توسط لایه لعاب پوشیده شده و حرارت دیده اند، پیاده می‌کند.
برای خرید این صنایع دستی باید نکات مهمی را مورد بررسی قرار داد. مانند:
- توجه به نوع زیر ساخت و بررسی جهت عدم وجود هرنوع زائده و برآمدگی و فرورفتگی بر روی زیرساخت می‌باشد.
- وجود هرگونه قسمت تیز، ترک و یا حتی رنگ سبز در کناره های زیرساخت میناکاری دلیلی بر نامرغوب بودن آن می باشد.
- از آنجا که اکثر قریب به اتفاق میناهای موجود در بازار بر روی فلز مس صورت گرفته اند، توجه به وزن ظروف میناکاری مورد نظر نیز تا حد زیادی می‌تواند در خرید صنایع دستی میناکاری مرغوب موثر واقع شود.
- هرچه وزن مس به کار رفته در میناکاری بیشتر باشد، کیفیت محصول میناکاری نیز بیشتر است.
- از دیگر نکات لازم برای خرید میناکاری مرغوب میتوان به لعابی یکدست و فاقد سوراخ، ترک، پریدگی در رو و پشت ظرف اشاره کرد.
- شناسنامه دار بودن محصول، برخورداری از براقیت و شفافیت زیاد و دارا بودن نقوش و طرح‌های اصیل ایرانی از دیگر ویژگی‌های محصولات میناکاری مرغوب می باشند.
نگهداری از آثار میناکاری
محصولات مینا کاری ارزش بسیار بالایی دارند، بنابراین لازم است که مراقبت بیشتری از آنها داشته باشید تا بتوانند در خانه‌های شما ماندگار باشند. با توجه به اینکه نقوش مینا با لعاب شفاف پوشانده شده است براحتی می‌توانید با آب گرم و اسفنج بشویید. اما از کشیدن سیم ظرفشویی و اسکاج که به محصولات مینا کاری صدمات جدی وارد می‌کند، جدن خودداری کنید. توجه کنید به هیچ وجه اشیاء نوک تیز و برنده را بر سطح مینا نکشید. در ضمن توجه داشته باشید که حرارت زیاد نیز به رنگ مینا آسب می‌زند.
در ادامه بخوانید: راهنمای خرید صنایع دستی
فیروزه کوبی
فیروزه کوبی یکی از هنرهای برخاسته از خطه هنر خیز اصفهان است که با توجه به سابقه نه چندان طولانی آن، توانسته نظرهای بسیاری را به سمت خود جلب کند. در این هنر، سنگ‌های فیروزه نیشابوری، با کمک خلاقیت و ذوق هنری هنرمند فیروزه کوب، به وسیله چسب‌های مخصوص بر روی ظروف و اشیای مسی چسبانده شده و در آخر پس از پرداخت نهایی، توسط یک لایه پلی استر محافظ پوشانده می‌شود.
برای خرید این صنایع دستی باید نکات مهمی را مورد بررسی قرار داد. مانند:
- توجه به سنگ فیروزه به کار رفته در ساخت محصولات فیروزه کوب، یکی از موثرترین راههای تشخیص اصل بودن آنها می باشد.
- هرچه نوسان رنگی سنگ‌های فیروزه به کار رفته در اشیاء فیروزه کوب، بین طیف سبز و آبی،ب یشتر باشد، نشان دهنده مرغوبیت بیشتر محصولات فیروزه کوب است.
- سنگ‌های تقلبی و بی‌کیفیت فیروزه، همگی دارای رنگی یکسان و یکنواخت می باشند.
- رنگ سنگ‌های فیروزه اصل نیشابور، بر خلاف نمونه های کرمان، ثابت بوده و به مرور دچار تغییر نخواهد شد.
- توجه به اندازه و نحوه چیدمان سنگ‌های فیروزه در کنار یکدیگر یکی از نکات مهم در مرغوبیت صنایع دستی فیروزه کوب است.
- هرچه سنگ‌ها در اندازه‌هایی یکسان‌تر انتخاب و با ظرافت در فواصل نزدیک به هم چیده شده باشند، مرغوبیت و ارزش هنری کار، به مراتب بیشتر خواهد بود.
- صاف و صیقلی بودن سطح اشیاء فیروزه کوب، و عدم وجود هرگونه ناصافی و برآمدگی بر روی سطح‌های فیروزه کاری شده، از دیگر دلایل مرغوب بودن محصولات فیروزه کوب به شمار می‌رود.
نگهداری از آثار فیروزه کوبی
هنگام پرداخت و به ویژه در مرحله آخر ساخت ظروف فیروزه بر روی آنها لایه‌های محافظ از جنس پلی‌استر قرار می‌گیرد که از سنگ‌های فیروزه در برابر آسیب‌های مختلف جلوگیری کند. با این وجود همواره باید نکات مهم در نگهداری ظروف فیروزه کوبی را رعایت کنید تا بتوانید سال‌های سال از زیبایی این ظروف نفیس لذت ببرید. به عنوان مثال ظروف فیروزه نباید در مجاورت مواد روغنی و شیمیایی مثل مواد آرایشی قرار گیرد. هنگام قرار دادن این ظروف در دکور از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری کنید. از آنجا که این ظروف بیشتر جنبه تزیین دارند نباید با مواد شوینده و آب داغ شست‌وشو شوند. برای تمیز کردن آنها استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم و آب ولرم استفاده کنید. از ظروف فیروز کوبی در برابر ضربه و هر گونه آسیب به بدنه آنها پیشگیری نمائید.
در ادامه بخوانید: راهنمای خرید صنایع دستی
منبت کاری
واژه منبت به معنای کنده کاری خاص و همراه با خلل و فرج روی چوب است. در واقع منبت کاری تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ارزان و ساده محصولات بسیار با ارزشی را خلق می‌کنند. هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه‌ای فلزی با خطوط کوفی، نقوش اسلیمی روی چول کنده کاری می‌کنند. این هنر را میتوان نماد احساس و ادراک و خلاقت هنرمندان با ذوق ایرانی دانست. خرید صنایع دستی منبت کاری به خصوص نوع اعلای آن، راهی برای حفظ این میراث کهن و زیبا و کمک به چرخ تولید این صنایع به دست هنرمندان محسوب می‌شود.
برای خرید این صنایع دستی باید نکات مهمی را مورد بررسی قرار داد. مانند:
- توجه کنید که چوب مورد استفاده چوب باخته نباشد.
- باید با چوب های مخصوص منبت، کار شده باشد.
- بر روی اثر منبت کاری شده لایه محافظتی زده شده باشد.
- لایه محافظتی به همه قسمت ها به یک میزان زده شده باشد.
- هرگونه فضا و سوراخی در چوب باید از جنس خود چوب پر شده باشد.
- پرداخت اثر منبت کاری شده به صورت کامل انجام گرفته باشد.
- هر چه طرح در آثار منبت جدیدتر و ابتکاری تر باشد ارزش کار را بالاتر می برد.
- هرچه نگاره ها و نقوش در اثر منبت کاری شده دارای فراز و فرود و خلل و فرج بیشتری باشد بهتر است.
- امضای هنرمند در گوشه ای از کار منبت کاری شده و یا پشت اثر، آن محصول هنری را را دارای ارزش بیشتری خواهد کرد.
نگهداری از آثار منبت کاری
بی‌شک حفاظت و نگهداری از این گونه آثار با توجه به تنوع محصولات و همچنین ویژگی‌ها و خصوصیات مواد اولیه نیازمند بررسی مورد به مورد و ارائه راهکار با توجه به موارد ذکر شده است. بنابراین به طور کلی پیشنهاد می‌گردد برای حفاظت و نگهداری از آثار و محصولات چوبی خصوصاً آثار منبت‌کاری موارد ذیل رعایت شود:
- دور نگه داشتن آثار از رطوبت و نوسانات رطوبتی
- دور نگه داشتن آثار از تابش مستقیم نور خورشید
- دور نگه داشتن آثار از نوسانات حرارتی
- جلوگیری از ایجاد ضربه مکانیکی مستقیم و غیرمستقیم
- جلوگیری از ایجاد فشارهای خمشی و کششی
- تمیز کردن آثار منبت با برس‌های نرم (غیرفلزی)
- استفاده از روغن‌ها و پوشش دهنده‌های محافظ و مناسب با نوع اثر
- جایگزینی مجدد پوشش دهنده‌ها با پوشش‌های مناسب
- جلوگیری از نفوذ حشرات مخرب
- و …
در دیجی پرایم بخوانید: راهنمای خرید صنایع دستی
خلاصه مقاله
- هر سرزمینی علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و دیدنی‌هایی که دارد، جلوه‌های دیگری را نیز در خود جای داده که میتوان ساعت‌ها به آنها خیره شد و از دیدنشان لذت برد.
- یکی از این موارد صنایع دستی است که میتوان هر چیز بزرگ و کوچکی را در آن جای داد.
- صنایع دستى به آن گروه از صنایعى گفته مى‌شود که مهارت، ذوق و بینش انسان در آن نقش اساسى دارد.
- از اهمیت صنایع دستی ایران همین نکته بس که از میان 600 نوع صنایع دستی ثبت شده در یونسکو، نزدیک به 450 نمونه از آنها سهم این مرز و بوم بی نظیر است.
- فرهنگستان هنر با جمع‌بندی هنر مناطق مختلف ایران یک دسته‌بندی ارائه کرده که شامل دست بافته های داری، دست بافته‌های دستگاهی یا نساجی سنتی و … می باشند.
- سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) ویژگی‌های عمومی صنایع دستی را شامل بکارگیری ابزار ساده در ساخت، عدم نیاز به دانش فنی پیچیده و … شرح داده است.
- در میان گروه بزرگی از هنر صنایع دستی، بعضی از این صنایع مورد توجه ویژه مخاطبان و علاقمندان ایرانی و بین المللی، قرار گرفته است. مانند میناکاری، منبت کاری و … .
- هر کدام از صنایع دستی نحوه نگهداری مخصوص به خود را داشته که باید پس از خرید رعایت شوند.
نکته آخر:
کاربر گرامی تیم تحقیقاتی دیجی پرایم تمام سعی خود را بر آن دارد تا علاوه بر فراهم کردن مجموعه ی کاملی از کالاهای مورد نیاز زندگی روزمره برای شما عزیزان، مقالات کاملی با عنوان راهنمای خرید را نیز منتشر نماید.
چقدر ما را دوست دارید؟
ضمن تشکر فراوان از مطالعه ی مقاله راهنمای خرید صنایع دستی لطفا با اشتراک گذاری ما را در انتشار مقالات بیشتر یاری دهید و همچنین با گذاشتن نظر در مورد همین مقاله در پایین صفحه ما را به ادامه این راه تحقیقاتی گسترده امیدوارتر کنید.
ارادتمند شما: فروشگاه اینترنتی دیجی پرایم
